VN-comité: Nederland moet economische en sociale rechten voor iedereen garanderen
Nieuwsbericht06-10-2025 | 16:15
Nederland waarborgt economische en sociale rechten nog onvoldoende. Vooral mensen in armoede, mensen die asiel aanvragen, mensen met een beperking en mensen met een migratieachtergrond ondervinden hiervan de gevolgen. Dat concludeert het VN-comité inzake economische, sociale en culturele rechten (CESCR) in zijn slotcommentaar over Nederland. Het College leverde hiervoor rapportages aan en nam op 16 en 17 september 2025 deel aan de zitting in Genève.
Het Internationaal verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten (IVESCR) beschermt rechten zoals het recht op huisvesting, recht op sociale zekerheid en recht op arbeid. Omdat Nederland dit verdrag heeft ondertekend, moet het regelmatig rapporteren aan het VN-comité inzake economische, sociale en culturele rechten (CESCR) over de naleving ervan.
Op 16 en 17 september 2025 legde Nederland in Genève verantwoording af aan het CESCR over de naleving van het verdrag. Tijdens de zitting stelde het vragen op basis van de rapportages van de Nederlandse regering en bijdragen van organisaties zoals het College. De Nederlandse delegatie lichtte haar beleid toe en beantwoordde de vragen van het CESCR. Na afloop stelde het zijn slotcommentaar op, met daarin de belangrijkste zorgen en aanbevelingen om de bescherming van de rechten uit het verdrag te verbeteren.
Namens het College waren voorzitter Rick Lawson en programmamanager Anne Dijkman (Bestaanszekerheid & Mensenrechten) aanwezig. Zij spraken daar onder meer met de landenrapporteur voor Nederland, de Nederlandse delegatie en belangenorganisaties.
Belangrijkste aanbevelingen van het CESCR
Het CESCR waardeert dat Nederland op enkele punten vooruitgang boekt. Zo prijst het de extra middelen voor huisvesting en de inspanningen om gendergelijkheid op de arbeidsmarkt te bevorderen. Tegelijkertijd signaleert het aanzienlijke zorgen en doet het meerdere aanbevelingen om de naleving van het verdrag te verbeteren. Hieronder licht het College de belangrijkste punten uit:
Het CESCR maakt zich zorgen over de grote verschillen in bescherming tussen Europees en Caribisch Nederland. Het roept de Nederlandse regering op om de hoogte en beschikbaarheid van sociale voorzieningen in Caribisch Nederland, zoals werkloosheidsuitkeringen, kinderbijslag en inkomensondersteuning voor mensen met een beperking, minimaal gelijk te trekken met die in Europees Nederland. Daarnaast moet de regering actief beleid voeren om armoede in Caribisch Nederland terug te dringen.
Het CESCR uit scherpe kritiek op de voorgenomen Nederlandse maatregelen rond asiel en migratie. Het dringt erop aan om af te zien van de strafbaarstelling van illegaal verblijf en andere wetgeving die de toegang van mensen zonder verblijfsstatus tot verdragsrechten beperkt. Daarnaast benadrukt het de dringende woonbehoefte van mensen die asiel aanvragen en mensen die migreren. Nederland moet waarborgen dat zij tijdig en effectief toegang krijgen tot huisvesting.
Volgens het CESCR blijft het armoedeniveau disproportioneel hoog onder kinderen, eenoudergezinnen en mensen met een migratieachtergrond. Daarom moet Nederland meer maatregelen nemen om armoede terug te dringen, bijvoorbeeld via inkomensondersteuning. Daarbij moet Nederland betere data verzamelen, zodat groepen in kwetsbare posities beter in beeld komen en beleid effectiever kan worden afgestemd.
Het CESCR spreekt zijn zorg uit over het ernstige woningtekort, de stijgende huren, het afnemende aantal sociale huurwoningen en de aanhoudende dakloosheid in Nederland. Het vraagt de regering om fors te investeren in sociale huisvesting, de toegang tot woningen voor groepen in kwetsbare posities te verbeteren en extreme huurstijgingen te voorkomen. Daarnaast dringt het erop aan dat Nederland dakloosheid aanpakt volgens het Housing First-principe, waarbij gemeenten voldoende middelen en bevoegdheden krijgen om mensen snel weer te huisvesten.
Het CESCR adviseert Nederland om alle verdragsbepalingen volledig te verankeren in de nationale rechtsorde. Zo kunnen rechters, beleidsmakers en burgers de rechten uit het verdrag daadwerkelijk toepassen en inroepen. Daarnaast vraagt het Nederland om de bekendheid met het verdrag te vergroten, onder meer via bewustwording en trainingen voor rechters, advocaten, officieren van justitie en ambtenaren.
Het CESCR wijst erop dat Nederland ook buiten de eigen landsgrenzen verantwoordelijk is voor de naleving van het verdrag. Het uit ernstige zorgen over signalen dat wapenexporten en andere handelsrelaties met Israël mogelijk bijdragen aan mensenrechtenschendingen tegen het Palestijnse volk. Het dringt er bij Nederland op aan om alle noodzakelijke stappen te nemen voor een volledig verbod op wapenhandel en andere economische relaties die kunnen bijdragen aan de mensenrechtenschendingen van het Palestijnse volk, in het bijzonder in Gaza.
Klimaat en mensenrechten: Kom de afspraken uit het Akkoord van Parijs na en breng het nationale klimaatbeleid volledig in lijn met mensenrechten. Ontwikkel ook voor Caribisch Nederland een op mensenrechten gebaseerd klimaatbeleid.
Gelijke behandeling: Neem sociaaleconomische status op als discriminatiegrond in de gelijkebehandelingswetgeving.
Discriminatiebestrijding: Intensiveer de inspanningen voor het tegengaan van discriminatie van migranten, asielzoekers en etnische minderheden bij arbeid, huisvesting en sociale zekerheid.
Sociale zekerheid: Vereenvoudig het socialezekerheidsstelsel en pas voorzieningen aan op de daadwerkelijke kosten van levensonderhoud. Zorg dat inkomensvoorzieningen voor mensen met een beperking bijdragen aan hun sociale zekerheid en arbeidsparticipatie.
Gendergerelateerd geweld: Ontwikkel een nationaal actieplan tegen gendergerelateerd geweld en geweld in de privésfeer, en zorg voor voldoende opvangplekken en ondersteuning.
Toegang tot zorg: Garandeer betaalbare en gelijke toegang tot zorg voor iedereen, inclusief asielzoekers en migranten, en versterk het zorgsysteem in Caribisch Nederland.
Volgende stappen voor Nederland
Nederland moet nu aan de slag met de aanbevelingen van het CESCR. In 2030 dient de regering opnieuw een rapportage in waarin zij toelicht welke maatregelen zijn genomen en wat de resultaten daarvan zijn. Het beoordeelt dan opnieuw hoe Nederland de verdragsverplichtingen naleeft.
Het College volgt de uitvoering van de aanbevelingen nauwgezet en zal de overheid waar nodig wijzen op verbeterpunten. Daarnaast organiseert het College binnenkort een bijeenkomst met betrokken organisaties en experts om te bespreken hoe de aanbevelingen in de praktijk kunnen worden opgepakt.
Wil je bij deze bijeenkomst aanwezig zijn? Stuur dan een e-mail naar info@mensenrechten.nl.
