Hoewel Nederland tot de rijkste landen van Europa behoort, leven veel mensen in armoede. De aanhoudende prijsstijgingen zorgen ervoor dat een groeiende groep mensen in de knel komt of dreigt te komen.
Actualiteit
Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau en het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat eenoudergezinnen, mensen met een migratieachtergrond, bijstandsontvangers en alleenstaanden onder de 65 jaar een groter risico lopen op armoede. In augustus 2022 berichtte het Centraal Planbureau dat de koopkracht hard achteruitgaat en armoede toeneemt. Steeds meer huishoudens voelen de prijsstijgingen in hun portemonnee. Zeker mensen die nu al moeilijk rondkomen.
Ook in Caribisch Nederland is sprake van (toenemende) armoede. De eilanden Bonaire, Sint-Eustatius en Saba maken sinds 2010 deel uit van Nederland, maar het welzijn en de welvaart van de inwoners van de eilanden is nog niet op het niveau van dat in Europees Nederland.
Nederlanders vinden dat armoedebestrijding topprioriteit moet zijn. Dat blijkt uit een opiniepeiling van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van augustus 2022. Het kabinet belooft extra geld voor de aanpak van armoede en schulden en een menselijker beleid bij het bieden van bijstand en stimuleren van participatie.
Mensenrechten in de praktijk
Mensen kunnen in armoede komen door veranderingen in hun leven, zoals het verlies van werk of een echtscheiding. Armoede kan ook het gevolg zijn van onvoldoende bescherming van mensenrechten. Al met al kan dit ertoe leiden dat mensen niet genoeg inkomen hebben voor boodschappen en de energierekening, maar ook dat ze minder kunnen deelnemen aan sociale activiteiten. Armoede gaat vaak gepaard met stress, schaamte, eenzaamheid en depressies. Langdurige armoede en grote sociale ongelijkheid binnen de samenleving kan leiden tot maatschappelijke onvrede en wantrouwen in instituties zoals de overheid. Dat zijn gevolgen die de hele maatschappij raken.
Armoede raakt onder andere het recht op gelijkheid en non-discriminatie, recht op een behoorlijke levensstandaard, recht op gezondheid, recht op huisvesting, recht op onderwijs, recht op arbeid en rechtsbescherming.
Ongelijkheid en discriminatie
Ongelijkheid en discriminatie kunnen zowel oorzaak als gevolg zijn van armoede. Mensen komen in aanraking met discriminatie, omdat zij arm zijn. Maar ongelijkheid en discriminatie veroorzaakt ook armoede. De overheid moet zorgen voor oplossingen. Bijvoorbeeld als mensen geen baan kunnen vinden, omdat zij worden gediscrimineerd op grond van hun afkomst of beperking.
Autonomie en participatie
Als de overheid beleid maakt en uitvoert, moet zij dat doen met respect voor de autonomie van mensen. Dus de overheid moet niet keuzes voor mensen maken. Mensen zelf beslissingen laten nemen, is niet hetzelfde als uitgaan van zelfredzaamheid. Het kan juist nodig zijn dat dat er hulp is voor mensen die niet op eigen kracht uit armoede kunnen komen. Mensen die arm zijn, moeten kunnen meepraten over problemen en meebeslissen over oplossingen. Als de overheid beleid maakt en uitvoert, moet zij de mensen betrekken om wie het gaat. Dat kan betekenen dat extra inspanning nodig is om mensen in armoede te bereiken en te betrekken.
Rechtsbescherming
Mensen in armoede en ambtenaren die werken aan armoedebestrijding hebben kennis over mensenrechten nodig. Dat draagt bij aan het voorkomen van inbreuken op mensenrechten. Ook moet ook duidelijk zijn waar burgers terecht kunnen met een klacht en de informatie daarover moet voor iedereen toegankelijk en begrijpelijk zijn.
Gezondheid
Leven in armoede beïnvloedt de gezondheid en andersom. Mensen die in armoede leven hebben een lagere levensverwachting en leven minder jaren in goede gezondheid. Mensen in armoede besteden vaak minder geld aan gezond eten en hebben vaak veel stress over hun situatie. Uit angst voor hoge kosten gaan mensen soms niet op tijd naar de dokter. Mensen met een slechte gezondheid komen minder makkelijk uit armoede, omdat een baan vinden moeilijk kan zijn.
Onderwijs
Mensen die niet goed kunnen lezen en schrijven komen minder makkelijk uit armoede. Goed en betaalbaar onderwijs voor iedereen is belangrijk om toegang te hebben tot andere mensenrechten, zoals het recht om te stemmen, en om uit armoede te komen.
Huisvesting
Mensen kunnen soms de huur of hypotheek niet meer betalen. Bijvoorbeeld door hoge kosten voor hun levensonderhoud. Steeds meer mensen raken hierdoor dakloos en hebben opvang nodig. Tegelijk blijven veel mensen in de opvang omdat zij geen permanente huisvesting kunnen vinden. Ook zijn er onvoldoende passende woningen voor mensen met een beperking.
Activiteiten van het College
Het leven in armoede is een acuut probleem en dat vraagt om onmiddellijke actie. Armoede stoppen waar deze nog voorkomt en voorkomen waar die dreigt te ontstaan. Dat is een verplichting van de overheid.
In een rapportage over armoede, sociale uitsluiting en mensenrechten en een specifieke rapportage voor Caribisch Nederland pleit het College voor een beleid waarin mensenrechten centraal staan. Een duurzame, menselijke en effectieve aanpak die mensen nu en in de toekomst beschermt tegen armoede.
