Arbeidsmarktdiscriminatie: een hardnekkig probleem vereist een grondige aanpak
Verdieping
We weten het al jaren: discriminatie op de arbeidsmarkt is een hardnekkig probleem. Toch heeft een inclusieve arbeidsmarkt geen hoge prioriteit bij veel werkgevers. Slechts een klein deel van de werkgevers neemt maatregelen om bijvoorbeeld mensen met een migratieachtergrond aan te trekken of banen te bieden aan mensen met een beperking. Dit blijkt uit het onderzoek dat het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) publiceerde op 9 oktober. Een structurele aanpak is dus nodig om discriminatie op de arbeidsmarkt aan te pakken.
Arbeidsmarktdiscriminatie
Iedereen heeft recht op gelijke behandeling op de werkvloer en dus ook bij het zoeken naar een baan. Het SCP-onderzoek laat zien wat eerdere onderzoeken van het College ook al aantoonden, namelijk dat naast etnische minderheden ook ouderen, zwangere vrouwen en mensen met een beperking vaak geen eerlijke kans krijgen bij de werving en selectie.
Discriminatie kan voorkomen tijdens het werven van kandidaten voor een functie, bijvoorbeeld doordat in een vacature een leeftijdsgrens is opgenomen. In het selectieproces kunnen stereotypedenkbeelden een rol spelen. Vaak gaat het om onbewuste vooroordelen, op grond van bijvoorbeeld het uiterlijk van mensen. Hierdoor wordt niet elk talent benut en is het ook voor werkgevers een gemiste kans om meer diversiteit in hun bedrijf te realiseren.
Wat onderneemt de overheid?
De afgelopen jaren zijn er verschillende beleidsmaatregelen aangekondigd om het probleem van arbeidsmarktdiscriminatie aan te pakken. Staatssecretaris Van Ark heeft in 2018 een Actieplan opgesteld voor een meer inclusieve arbeidsmarkt. Het Actieplan bestaat uit drie pijlers: toezicht & handhaving, onderzoek & instrumenten en kennis & bewustwording.
De te nemen stappen zijn uitgewerkt in een implementatieplan en in mei 2019 rapporteerde de staatssecretaris over de voortgang. De staatssecretaris zet in op het bestrijden van discriminatie in sollicitatieprocedures en bij zwangerschap en ziet een stevige handhavende rol voor de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Over het toezicht op discriminatievrije werving en selectie is deze week een wetsvoorstel verschenen.
Met dit wetsvoorstel wil de staatssecretaris de Arbeidsomstandighedenwet aanpassen om meer bevoegdheden aan de Inspectie SZW te geven. Werkgevers moeten beleid opstellen hoe zij discriminatie bij het wervings- en selectieproces voorkomen. De Inspectie SZW kan vervolgens controleren of werkgevers over een werkwijze beschikken en bij het uitblijven daarvan overgaan tot het opleggen van een boete.
Wat vindt het College?
Het College is positief over het feit dat de overheid de omvang en ernst van arbeidsmarktdiscriminatie erkent en stappen zet om dit hardnekkige probleem aan te pakken. Naast handhaving wordt ingezet op bewustwording bij werkgever en werknemer, want kennis over de onbewuste vooroordelen die spelen bij het wervings- en selectieproces is essentieel om het proces te verbeteren.
Om arbeidsmarktdiscriminatie te voorkomen en terug te dringen, is het volgens het College van belang dat duidelijk is hoe maatregelen bijdragen aan het gestelde doel: een inclusieve arbeidsmarkt. Ongelijke beloning, zwangerschapsdiscriminatie en discriminatie bij de werving en selectie verdwijnen niet met een zachte aanpak en niet op basis van alleen de goodwill van werkgevers. Voor een succesvolle aanpak van arbeidsmarktdiscriminatie is het cruciaal om inzicht te hebben in welke maatregelen werken en welke niet.
Wat doet het College?
Het College zet zich in om arbeidsmarktdiscriminatie te voorkomen en aan te pakken. Het College oordeelt of in individuele gevallen sprake is van ongelijke behandeling op basis van onder andere leeftijd, geslacht of afkomst.
Daarnaast heeft het College onderzoek gedaan naar zwangerschaps- en leeftijdsdiscriminatie. Binnenkort publiceert het College een onderzoek naar welke maatregelen effectief zijn om arbeidsdiscriminatie bij werving en selectie te voorkomen. Als onafhankelijk mensenrechteninstituut adviseert het College de overheid en brengt nog een advies uit over het wetsvoorstel waarmee de bevoegdheden van de Inspectie SZW worden uitgebreid.
Wat kan jij doen?
Wil jij je graag met jouw organisatie inzetten op kwaliteit en ervaring bij werving en selectie, dan kan de training 'Selecteren Zonder Vooroordelen' een uitkomst bieden. De training geeft inzicht in hoe stereotyperingen ontstaan en hoe ze discriminatie in de hand kunnen werken. Het tweede deel van de training behandelt mogelijke maatregelen, zoals anoniem solliciteren, om beter te kunnen selecteren op kwaliteit.
Voel je je gediscrimineerd bij het solliciteren voor een baan of op de werkvloer? Dan kan je het College vragen om een oordeel te geven over de situatie.