Kiesrecht voor iedereen: het fundament van de democratische rechtsstaat!

Het kiesrecht

Iedere Nederlander heeft het recht om de volksvertegenwoordiging te kiezen (actief kiesrecht) en om zelf verkozen te worden (passief kiesrecht). Het kiesrecht is het fundament onder onze democratische rechtsstaat. Het geeft mensen het recht op politieke participatie: op deze manier kunnen mensen invloed uitoefenen op hoe het land wordt geregeerd. Er heerst in de huidige maatschappij nogal wat wantrouwen tegenover de overheid. Een aantal mensen hebben het gevoel dat hun stem niet wordt gehoord, dat er niet naar hun wordt geluisterd. Bij de Tweede Kamerverkiezingen heeft iedere Nederlander een stem en iedere stem weegt precies even zwaar.

Uit het kiesrecht vloeien een aantal verplichtingen voor de overheid voort. De belangrijkste is dat er regelmatig verkiezingen moeten worden georganiseerd. Verder moet de overheid het mogelijk maken dat burgers zich organiseren in politieke partijen.

Je stem is vrij en geheim

In onze Grondwet staat dat de verkiezingen vrij en geheim moeten zijn. Dit betekent dat niemand verplicht kan worden openbaar te maken op wie hij heeft gestemd. Dit is belangrijk zodat niemand gedwongen kan worden om op een persoon of partij te stemmen. Je mag zelf weten op wie je stemt en je hoeft dit aan niemand te vertellen. In het stemhokje mag daarom ook niemand meekijken bij het stemmen.

Ook is het belangrijk dat de verkiezingen betrouwbaar zijn. Dit is de reden dat Minister Plasterk heeft besloten dit jaar de stemmen handmatig en dus niet per computer te laten tellen. De computers zijn niet veilig genoeg om hacken te voorkomen.

Wat heeft dit met mensenrechten te maken?

Allereest is het kiesrecht zelf een belangrijk mensenrecht dat is vastgelegd in artikel 4 van de Nederlandse Grondwet (en uitgewerkt in artikel 54 en verder). Het kiesrecht vorm de basis van onze democratie. Ook in een aantal internationale mensenrechtenverdragen is bepaald dat landen verplicht zijn vrije en geheime verkiezingen te houden:

• artikel 21 van de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens
• artikel 3, eerste protocol van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens
• artikel 25 van het Internationale Verdrag voor burgerrechten en politiek rechten; Artikel 25 Internationaal Verdrag betreffende burgerrechten en politieke rechten, New York, 16-12-1966.

Daarnaast is het kiesrecht sterk verbonden met andere mensenrechtelijke normen die belangrijk zijn in een democratische samenleving zoals de vrijheid van meningsuiting en het gelijkheidsbeginsel.

De vrijheid van meningsuiting

Door te gaan stemmen, kunnen mensen gebruik maken van hun recht op vrije meningsuiting. Op deze manier kunnen zij laten weten (hun mening uiten over) hoe zij willen dat het land wordt geregeerd. In het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) wordt duidelijk de verbinding gelegd tussen het kiesrecht en de vrijheid van meningsuiting: “Artikel 3 van het eerste protocol bij het EVRM bepaalt dat de verdragsluitende landen verplicht zijn om “met redelijke tussenpozen vrije, geheime verkiezingen te houden onder voorwaarden die de vrije meningsuiting van het volk bij het kiezen van de wetgevende macht waarborgen.”

Het gelijkheidsbeginsel

Het kiesrecht geldt voor iedereen met de Nederlandse nationaliteit van 18 jaar en ouder. Dit geldt voor zowel mannen als vrouwen. Dit is uitdrukkelijk vastgelegd in het VN-Vrouwenverdrag.

In het VN-verdrag handicap is benadrukt dat het kiesrecht ook geldt voor mensen met een beperking. Mensen met een beperking moeten dus in staat worden gesteld hun stem uit te brengen. De overheid moet er voor zorgen dat stemprocedures, -faciliteiten en voorzieningen adequaat, toegankelijk en gemakkelijk te begrijpen zijn. Daarnaast zegt het verdrag dat mensen met een beperking ondersteund mogen worden bij het uitbrengen van hun stem.