Toekomstige gemeenteraadsleden: leg de kiezer uit hoe jullie discriminatie op woningmarkt gaan aanpakken

Discriminatie op de woningmarkt is een groot probleem 

Het is al langer bekend dat discriminatie op de woningmarkt plaatsvindt. Onderzoeken van het consumentenprogramma Radar en het weekblad De Groene Amsterdammer in 2018 en 2019 laten zien dat de kansen op de woningmarkt kleiner zijn voor mensen met een migratieachtergrond. Het College heeft hier destijds ook aandacht voor gevraagd. Recente onderzoeken bevestigen dat de problemen nog niet opgelost zijn. Onderzoek van de gemeente Utrecht uit 2021 laat zien dat 80 procent van de makelaars bereid is in te gaan op een discriminerend verzoek van een verhuurder om huurders op basis van hun etnische afkomst te weren. Voor ‘seksuele gerichtheid’ en ‘fysieke beperking’ geldt dit voor 50 procent van de verzoeken.

Daarnaast kwam uit onderzoek over de Arnhemse woningmarkt in 2022 naar voren dat verhuurmakelaars bereid waren te discrimineren: 48 procent bij niet-westerse migratieachtergrond en zelfs 69 procent als het gaat om seksuele geaardheid. De daadwerkelijke cijfers liggen vermoedelijk  hoger omdat het hier gaat om cijfers over verhuurmakelaars die een voorselectie maken van mogelijke huurders. In een later stadium zal er ook discriminatie kunnen plaatsvinden door de verhuurder zelf waardoor discriminatie in het totale proces van de woninghuur nog hoger ligt.

Tot slot worden mensen niet alleen tijdens het selecteren van potentiële huurders uitgesloten. Er zijn ook andere vormen van uitsluiting die minder aandacht krijgen. Bijvoorbeeld als er in gemeenten voor mensen met een beperking of een chronische ziekte onvoldoende aanbod is van woningen. 

Discriminatie voorkomen op de huurwoningmarkt is ook de verantwoordelijkheid van gemeenten

Het recht op huisvesting en het recht op gelijke behandeling zijn fundamentele mensenrechten. Ook decentrale overheden zoals gemeenten moeten mensenrechten waarborgen. In de Algemene Wet Gelijke Behandeling is ook het recht om niet gediscrimineerd te worden bij het zoeken naar een woning vastgelegd. Het is belangrijk dat gemeenten zich actief inzetten om discriminatie op de woningmarkt tegen te gaan en zorgen voor gelijke toegang en kansen op de woningmarkt. 

Nieuw wetsvoorstel biedt meer mogelijkheden voor gemeenten

Om gemeenten meer bevoegdheden te geven om ongewenste huurpraktijken tegen te gaan is er het wetsvoorstel Goed Verhuurderschap. Doel van dit wetsvoorstel is het aanpakken van verschillende problemen op de huurmarkt binnen gemeenten, waaronder discriminatie, aan te pakken. Zo wordt voorgesteld om een meldpunt te introduceren. Bij dit meldpunt kunnen huurders op een laagdrempelige manier terecht als zij het vermoeden hebben gediscrimineerd te worden.  Een ander instrument is de vergunningsplicht voor verhuurders.

Het College juicht het wetsvoorstel in zijn algemeenheid toe, maar heeft wel vijf aanbevelingen voor de minister in het licht van discriminatie op de huurwoningmarkt om het wetsvoorstel aan te scherpen. Op basis van de in het wetsvoorstel voorziene vergunningplicht kunnen gemeenten aan verhuurders gedragsregels en werkwijzen opleggen die toezien op het tegengaan van discriminatie. Op die manier worden verhuurders verplicht om actief bij te dragen aan gelijke kansen op de woningmarkt. En als verhuurders zich niet aan deze regels houden, dan kan de gemeente handhavend optreden.

Daarnaast is het van belang dat zowel gemeenten als verhuurders weten wat het verbod op discriminatie en het recht op gelijke behandeling precies inhoudt. Zonder die kennis kan discriminatie namelijk niet worden aangepakt. Tot slot moet het voor inwoners van gemeenten duidelijk zijn waar zij een klacht kunnen indienen als zij denken gediscrimineerd te worden. Het is een taak van de gemeenten om deze mogelijkheden onder de aandacht te brengen van haar inwoners.

Politieke partijen: ga in gesprek over discriminatie tijdens de verkiezingen en maak hierover afspraken in het coalitieakkoord

Dat gemeenten een grote rol spelen in het verzekeren van gelijke kansen op de woningmarkt is duidelijk. Daarom is het belangrijk dat partijen op lokaal niveau hier tijdens en na de gemeenteraadsverkiezingen voldoende aandacht aan besteden. Het wetsvoorstel Goed Verhuurderschap bevat enkele belangrijke instrumenten waarmee discriminatie kan worden voorkomen en aangepakt.

Verschillende gemeenten hebben de afgelopen jaren onderzoek laten doen naar discriminatie op de woningmarkt en zijn geschrokken van de resultaten. Het is dan ook belangrijk dat gemeenten zich intensief inzetten om dit hardnekkige probleem tegen te gaan en dat er na de verkiezingen afspraken worden gemaakt in de te vormen coalities over het tegengaan van discriminatie. Huurders die vermoeden dat ze gediscrimineerd zijn kunnen een klacht indienen bij het College of de lokale antidiscriminatievoorziening.