Hoe gender(on)gelijk is Nederland? Online geweld tegen vrouwen

Nieuwsbericht | 08-04-2022 | 08:57

10 problemen die de mensenrechten van vrouwen onder druk zetten: #2 Cybergeweld

Steeds meer mensen hebben toegang tot het internet. WhatsApp is niet meer uit je zakelijke en sociale leven weg te denken, en we delen ons reilen en zeilen op social media. Het vergroot onze wereld, maar er is ook een keerzijde. Gebruikers krijgen vaker te maken met online geweld. Met name jongeren hebben ermee te maken, in de privésfeer. Maar ook politici en journalisten zijn slachtoffer van online grensoverschrijdend gedrag. Vrouwen en meisjes hebben er vaker mee te maken dan mannen en jongens, en bovendien is het dan vaker seksueel getint.

Op Internationale Vrouwendag (8 maart) verscheen het eerste deel uit de serie Hoe gender(on)gelijk is Nederland? waarin het College tien problemen behandelt die de mensenrechten van vrouwen onder druk zetten. Het thema van 8 maart was seksuele intimidatie. In dit artikel besteden we aandacht aan online geweld, oftewel cybergeweld.

Wat is cybergeweld?

Wanneer er sprake is van online intimiderend, seksueel of agressief gedrag, bijvoorbeeld via mail, appjes of social media, is dat een vorm van cybergeweld. Cybergeweld tegen vrouwen is een vorm van gendergerelateerd geweld. Het kan bijvoorbeeld gaan om het online plaatsen en verspreiden van intiem beeldmateriaal, zoals naaktfoto’s. Of het sturen van dickpics zonder consent. Maar ook digitale stalking en sextortion, waarbij iemand bijvoorbeeld online wordt gechanteerd met eigen seksueel getint beeldmateriaal. Vaak om nog meer beeldmateriaal te maken, seksuele handelingen uit te voeren of geld te betalen. Cybergeweld kan voorkomen in de privésfeer, bijvoorbeeld door je (ex-)partner, in het openbaar, bijvoorbeeld op social media en op je werk, door collega’s.

Iedereen heeft het recht om vrij te zijn van geweld. Cybergeweld maakt daar inbreuk op, het tast de geestelijke en lichamelijke integriteit aan.

Cybergeweld is een inbreuk op mensenrechten

Afhankelijk van hoe en hoe vaak je te maken krijgt met cybergeweld, kan dit grote gevolgen hebben voor slachtoffers ervan. Ze kunnen zich er angstig, onzeker of onveilig door voelen en ontwikkelen vaak behalve psychische ook fysieke klachten. Hun recht op geestelijke integriteit en gezondheid wordt aangetast. Online geweld kan ook overgaan in of samengaan met offline geweld. In dat geval is ook sprake van een aantasting van de lichamelijke integriteit. Online geweld kan bovendien tot gevolg hebben dat vrouwen en meisjes zich niet meer durven te uiten op social media. Hun vrijheid van meningsuiting wordt dan bedreigd.

Omdat cybergeweld een vorm van gendergerelateerd geweld is, is het ook een vorm van discriminatie. Het gaat dus om een aantasting van mensenrechten, die verplichtingen meebrengen voor de overheid. De overheid moet zorgen dat cybergeweld zo veel mogelijk wordt voorkómen, dat het wordt tegengegaan, ernstige vormen worden bestraft, en dat hulp geboden wordt aan slachtoffers.

Wat kun je doen tegen cybergeweld?

Er wordt weinig melding gemaakt van cybergeweld. Bij slachtoffers, omstanders en daders is er een gebrek aan bewustzijn als het gaat om cybergeweld tegen vrouwen. Dit komt doordat het online pesten, stalken of bedreigen niet als misdrijf wordt gezien maar als iets wat niet zo ernstig is, of wat slachtoffers zelf hebben veroorzaakt. Het is ook niet altijd duidelijk wanneer grensoverschrijdend gedrag strafbaar is. Voor vragen, hulp of het melden van cybergeweld kun je op verschillende plekken terecht:

Het spreekuur van het College voor de Rechten van de Mens. Tussen 10:00-13:00 kun je ons bellen via 030 888 38 88. Wij luisteren naar je en denken met je mee.
De website van UN Women over Cybergeweld en cyberstalking. Daar vind je verschillende organisaties en meldpunten.
Wanneer het gaat om stalking, belediging, laster of bedreiging met (seksueel) geweld, kun je dat melden bij de politie.
Professionals die met jongeren werken kunnen terecht bij Rutgers. Zij bieden bijvoorbeeld de cursus Seks online. Met behulp van deze cursus ondersteunen professionals jongens en meiden om online wensen en grenzen te herkennen en te respecteren en prettig en veilig online te zijn.

Geweld tegen vrouwen, zowel online als offline, is een maatschappelijk probleem. De oplossing ligt dus ook bij ons allemaal.

Daders en omstanders

De oplossing voor het probleem van cybergeweld ligt bij ons allemaal. Bij jou, als je intiem beeldmateriaal van iemand anders bezit en je dat niet gebruikt. Maar ook bij jou, als je weet dat een collega dickpics stuurt naar een andere collega en je er iets van zegt. Wie online actief is, kan het toetsenbord als wapen inzetten. Ben of ken jij iemand die online intimideert? Of zet je je juist in voor de veiligheid van meisjes en vrouwen door commentaar te leveren als je iets ziet of leest dat niet oké is? Un-mute en spreek je uit.

Op het werk

Dat vrouwen en meisjes vaker en anders met cybergeweld te maken krijgen, komt voort uit de ongelijke positie tussen mannen en vrouwen en stereotype opvattingen over hun rol. Als je op je werk te maken krijgt met (seksueel) cybergeweld, is sprake van seksuele intimidatie, wat in strijd is met het recht op gelijke behandeling. Deze vorm van discriminatie kun je melden bij het College voor de Rechten van de Mens.

Wat doet het College?

Om geweld tegen vrouwen bij de wortel aan te pakken is beleid nodig dat als doel heeft het recht van vrouwen om geen slachtoffer te worden van geweld te garanderen en de positie van vrouwen te versterken. Hierbij gaat het onder meer over verandering van de heersende opvattingen over de rollen van vrouwen en mannen in het gezin en in de samenleving. Dat gaat niet vanzelf en vraagt om inzet van de overheid en andere belanghebbenden. Het College monitort die inzet en adviseert de overheid hoe de structurele oorzaken van geweld tegen vrouwen aan te pakken, zoals het Verdrag van Istanbul beoogt.

Verder heeft het College geadviseerd over het Wetsvoorstel seksuele misdrijven, dat seksuele intimidatie in het openbaar strafbaar stelt. Daaronder valt ook online seksuele intimidatie. Ook heeft het College aandacht besteed aan dit onderwerp in de Jaarlijkse rapportage 2019, ‘Veilig jezelf zijn in het openbaar', en komt online geweld tegen journalisten en mensen die zich via de media in het publieke debat mengen aan de orde in de Jaarlijkse rapportage 2021. In 2023 heeft het College in een podcast-aflevering van Bits of Freedom verteld waarom online geweld tegen vrouwen zo’n groot probleem is en wat de regering moet doen om het aan te pakken.

Serie: Hoe gender(on)gelijk is Nederland?

Op Internationale Vrouwendag (8 maart) startte het College met de serie ‘Hoe gender(on)gelijk is Nederland?’ waarin het tien maanden lang elke maand een probleem belicht dat de mensenrechten van vrouwen onder druk zet. Dit was deel twee: Online geweld tegen vrouwen.