College oordeelt over koopkracht-compenserende maatregelen bij gemeenten
Verdieping
Vakbonden FNV en CNV vroegen het College om te beoordelen of de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) werknemers met een arbeidsbeperking discrimineert. De VNG heeft werknemers die direct onder de cao Gemeenten vallen een loonsverhoging en een koopkracht-compensatie gegeven. Werknemers met een arbeidsbeperking hebben deze compensatie niet gekregen.
Werknemers van gemeenten en gemeentelijke organisaties vallen onder de cao Gemeenten en cao Samenwerkende Gemeentelijke Organisaties (SGO). Bij gemeenten en gemeentelijke organisaties werken ook werknemers die hun werk onder aangepaste omstandigheden uitvoeren. Zij hebben een arbeidsbeperking. Voor hen gelden de cao Sociale werkplaats (SW) en cao Aan de slag (Ads).
Wat is er gebeurd?
Eind 2022 kregen alle werknemers die onder de cao Gemeenten en cao SGO vallen een eenmalige uitkering, van -kort gezegd- € 375 ofwel € 750. In januari 2023 kregen zij een structurele loonsverhoging: het ging om een eenmalig bedrag van € 240 erbij en een loonsverhoging van 2%. In de cao’s SW en Ads zijn geen vergelijkbare maatregelen getroffen. De werknemers die onder deze cao’s vallen kregen dus geen extra loon.
Wat zeggen partijen?
FNV en CNV spanden de zaak bij het College aan. Zij vinden dat cao partijen VNG en Werkgeversvereniging Samenwerkende Gemeentelijke Organisaties (WSGO) werknemers met een arbeidsbeperking discrimineren. Juist deze groep is het hardst getroffen door de inflatie. Hun minimum uurloon is standaard lager dan dat van de reguliere werknemers. Het gaat FNV en CNV er niet om dat voor de SW en Ads werknemers precies dezelfde koopkracht-compenserende maatregelen moeten worden getroffen. Het discriminerende element zit in het feit dat voor de SW en Ads werknemers geen enkele maatregel is getroffen.
VNG: ‘Het is aan de Rijksoverheid om met een oplossing te komen.’
VNG en SWGO vinden niet dat zij discrimineren. WSGO stelt dat zij geen partij is in deze zaak. Ook menen VNG en WSGO dat er geen sprake is van ‘gelijke of vergelijkbare gevallen’. Zij willen vooral benadrukken dat het geen onwil is maar onmacht dat geen maatregelen zijn getroffen. FNV en CNV zeggen dat hiervoor gemeentegeld moet worden ingezet. VNG geeft aan dat dit dan ten koste zou gaan van andere gemeentevoorzieningen zoals, jeugdzorg, het zwembad of de bibliotheek. Het is aan de Rijksoverheid om met een oplossing te komen.
Beoordeling
Gelijke of vergelijkbare gevallen?
VNG mag als cao-partij geen onderscheid maken op grond van handicap of chronische ziekte bij het vaststellen van arbeidsvoorwaarden. Het College moet eerst beoordelen of er sprake is van gelijke of vergelijkbare gevallen. Het maken van onderscheid betekent immers dat er sprake is ongelijke behandeling in vergelijkbare gevallen.
Het College stelt vast dat SW en Ads werknemers een andere juridische status hebben dan werknemers die onder de cao Gemeenten/SGO vallen. Deze werknemers werken namelijk onder aangepaste omstandigheden en zijn met behulp van loonkostensubsidie in dienst. Voor de werknemers die wel extra loon kregen gelden andere rechten en plichten. Dat het type werkzaamheden in de praktijk kan overeenkomen maakt dit niet anders. In de beoordeling is doorslaggevend dat er een relevant verschil is in hun arbeidsrechtelijke positie.
Dat het niet gaat om gelijke of vergelijkbare gevallen blijkt ook uit het feit dat het onderscheid niet is toe te schrijven aan één en dezelfde bron. Dit is een voorwaarde om een juridische gelijkheid aan te nemen. De koopkracht-compenserende maatregelen zijn geregeld in de cao’s Gemeenten en SGO. De SW en Ads werknemers vallen onder de reikwijdte van de cao’s SW en Ads. Het gaat dan ook om een vergelijking tussen verschillende cao’s en dus tussen verschillende bronnen.
Oordeel
Het College komt tot de conclusie dat SW en Ads werknemers zich, voor wat betreft de koopkracht-compenserende maatregelen niet kunnen vergelijken met de werknemers die onder de cao Gemeenten/SGO vallen. Op grond daarvan oordeelt het College dat de VNG geen verboden onderscheid op grond van handicap of chronische ziekte maakt bij de beloning.
Lees het oordeel: 2023-134
Onderhandelingen cao's 2024 definitief
Vanaf 1 januari 2024 gelden nieuwe cao's voor gemeenten en samenwerkende gemeentelijke organisaties. Ook de nieuwe cao Sociale werkvoorziening en cao Aan de slag zijn inmiddels definitief. De medewerkers die vallen onder deze cao’s krijgen onder andere een hogere reiskostenvergoeding en meer salaris (VNG).