Verschillende landen ondernemen actie tegen ongelijke beloning

In IJsland worden organisaties verplicht om aan te tonen dat zij mannen en vrouwen hetzelfde belonen voor hetzelfde werk. In Duitsland krijgen werknemers van bedrijven met meer dan 500 werknemers het recht op inzage in het salaris van collega’s met een vergelijkbare functie. IJsland en Duitsland zetten zo stappen om het probleem van ongelijke beloning tegen te gaan. “Ongelijke beloning gebeurt meestal onbewust, maar past echt niet meer in deze tijd”, zegt College-voorzitter Adriana van Dooijeweert. “Werkgevers zijn in de eerste plaats verantwoordelijk voor het gelijk belonen van mannen en vrouwen. Zij zijn zich er vaak niet van bewust als het misgaat. Wetgeving zoals in IJsland en Duitsland dwingt werkgevers om transparant te zijn over salarissen. Dit kan inzicht bieden in de oorzaken van beloningsonderscheid en helpen om verschillen terug te dringen.”.

Wat speelt er?

Onderhandelen over het salaris en aansluiten bij het laatst verdiende salaris zijn heel gangbaar. Uit onderzoek van het College blijkt echter dat deze (en andere) uitgangspunten voor de bepaling van het salaris er wel voor zorgen dat vrouwen vaker onterecht lager worden ingeschaald dan mannen. Dat concludeert het College voor de Rechten van de Mens na een reeks van drie onderzoeken naar de mechanismen achter beloningsongelijkheid. Om een van deze risicos tegen te gaan is in sommige delen van Amerika  wetgeving ingevoerd die verbiedt om te vragen naar het laatstverdiende salaris.

Wat doet het College?

Het College kan oordelen in een individuele gevallen of er sprake is van ongelijke beloning. Daarnaast heeft het College de afgelopen jaren onderzoek gedaan naar de structurele oorzaken van ongelijke beloning. In drie sectoren, de verzekeringsbranche (2017), hogescholen (2015) en bij ziekenhuizen (2011) is onderzoek gedaan naar ongelijke beloning.

Vóór de drie onderzoeken van het College is slechts mondjesmaat onderzocht in hoeverre binnen Nederlandse organisaties sprake is van onrechtmatige beloningsverschillen tussen mannen en vrouwen De onderzoeken van het College leggen de valkuilen bloot, die vooral in het nadeel van vrouwen uitvallen. Valkuilen zoals het vragen naar het laatst verdiende loon bij het aannemen van nieuwe werknemers. Maar ook het inschalen op basis van salarisonderhandeling in plaats van op relevante werkervaring en het bieden van arbeidsmarkttoeslagen om (schaars) personeel aan te trekken zorgen voor ongelijke beloning. Als een werkgever het salaris hierop baseert, wil dat niet automatisch zeggen dat de werkgever onjuist handelt of dat sprake is van discriminatie, maar de werkgever loopt dan wel een groter risico te discrimineren.

Op basis van die uitkomsten van deze onderzoeken, startte het College november vorig jaar de campagne Grip op Gelijk Loon. Voor deze campagne ontwikkelde het College een test voor werkgevers en HR-adviseurs. Via de campagnewebsite www.mensenrechten.nl/gelijkelonen kunnen zij nagaan of ze weleens in de valkuilen van ongelijk belonen stappen. Daarnaast biedt het College een checklist aan om het beloningsbeleid neutraler in te richten.

Wat heeft dit met Mensenrechten te maken?

Het recht op gelijke beloning is vastgelegd in verschillende verdragen. Zo nam de International Labour Organisation al in 1951 een verdrag aan over de gelijke beloning van mannen en vrouwen voor arbeid van gelijke waarde. De EU stelde in 1957 de Verdragen van Rome vast waarin dezelfde eis staat. Dit is in nationaal recht omgezet.

In Nederland is in 1975 de Wet gelijk loon ingevoerd. Tegenwoordig staat dit in de Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen (WGB). In artikel 7, eerste lid, van de WGB is vastgelegd dat vrouwen en mannen voor arbeid van gelijke waarde gelijk betaald moeten worden.