Vrouwen met een flexibel contract worden minder snel moeder
Verdieping
Uit onderzoek dat het CBS gister publiceerde blijkt dat vrouwen met een tijdelijk contract minder vaak zwanger worden dan vrouwen met een vast contract. Een mogelijke oorzaak, volgens het College voor de Rechten van de Mens, is dat vrouwen strategisch hun zwangerschap uitstellen om discriminatie te voorkomen. Uit onderzoek van het College in 2016 blijkt namelijk dat 44 procent van de vrouwen die zwanger werden en waarvan het contract afliep rondom die zwangerschap, geen verlenging kreeg (mede) vanwege de zwangerschap.
Wat speelt er?
Het CBS volgde een groep van 25.000 kinderloze vrouwen tussen de 18 en 45 jaar met een partner die deelnamen aan de Enquête Beroepsbevolking (EBB). Dat is een representatief panel dat mensen die (willen) werken voor langere tijd volgt. Van 2003 tot 2015 werd bijgehouden welke vrouwen binnen een jaar na deelname aan het panel moeder waren geworden. Bij vrouwen met een vast contract was dat ruim 18 procent, bij vrouwen met een flexcontract 13 procent. Dat komt niet alleen doordat vrouwen met een tijdelijk contract gemiddeld jonger zijn dan vrouwen met een vast dienstverband, en mogelijk dus (nog) geen kinderen hebben. Ook wanneer rekening wordt gehouden met verschillen in leeftijd, herkomst en inkomen blijven de verschillen in gezinsvorming tussen vaste en tijdelijke contracten bestaan.
Vooral hoger opgeleide vrouwen met voltijd flexwerk worden minder vaak moeder. Voor hoger opgeleiden geldt dat flexibele arbeid geen belemmering is voor een vaste samenwoonrelatie, maar wel voor gezinsvorming. Een werkgever mag volgens de gelijkebehandelingswetgeving een arbeidsverhouding niet beëindigen vanwege een zwangerschap. Dat betekent ook dat bij de afloop van een tijdelijk contract, een zwangerschap niet de reden of ook niet één van de redenen mag zijn om het contract niet te verlengen. Toch lijken vrouwen door het uitstellen van gezinsvorming te anticiperen op het risico om bij het uitzicht op een vast contract benadeeld te worden vanwege een zwangerschap.
De arbeidsmarktpositie van de vader heeft geen invloed. Het CBS verwachtte dat alleen mannen negatieve effecten van een onzekere arbeidsmarktpositie ondervinden, maar dat bleek niet het geval. Zodra vrouwen eenmaal moeder zijn, wordt de kans op een tweede kind niet meer beïnvloed door een onzekere arbeidsmarktsituatie.
Het verschil in kinderen krijgen tussen vaste en flexibele contracten, is in de loop van de tijd niet veranderd wat volgens het CBS betekent dat de rol van flexibele arbeid even belangrijk is gebleven voor de gezinsvorming. Echter, door de toegenomen flexibilisering op de arbeidsmarkt is de totale impact van flexibele arbeid dus groter geworden.
Actieplan zwangerschapsdiscriminatie
Eind maart 2017 lanceerde het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een Actieplan zwangerschapsdiscriminatie. Daarmee is gehoor gegeven aan de oproep van het College om zwangerschapsdiscriminatie structureel aan te pakken. Een van de maatregelen uit het actieplan is de campagne tegen zwangerschapsdiscriminatie die het ministerie sinds 18 september voert. Het onderzoek van het CBS benadrukt nog maar eens hoe kwetsbaar de positie van (aanstaande) moeders op de arbeidsmarkt is en de noodzaak van doorpakkende maatregelen.
Wat doet het College?
De flexibilisering van de arbeidsmarkt brengt volgens het College niet alleen met zich mee dat vrouwen minder (snel) kinderen krijgen. Ook lopen groepen die langere tijd afhankelijk zijn van flexibele banen extra risico om in armoede te vervallen. Hiervoor vroeg het College aandacht in zijn jaarlijkse rapportage 2016. Zwangere vrouwen met een tijdelijk contract vormen hierbij een speciale groep vanwege het grote risico om geen verlenging te krijgen van hun contract. Dat schaadt hun recht op werk en het recht om niet gediscrimineerd te worden.
Het College doet onderzoek naar zwangerschapsdiscriminatie en vraagt aandacht om de situatie van zwangere vrouwen op de arbeidsmarkt te verbeteren. Omdat vrouwen met een tijdelijk contract extra nadeel bleken te ondervinden, heeft het College voor deze groep een specifiek meldpunt opgericht. Binnen korte tijd kwamen er ruim 800 meldingen op het meldpunt binnen. Met de meldingen die binnen kwamen, hoopt het College beter zicht te krijgen op de risico’s die vrouwen lopen.
De meldingen zijn belangrijke signalen die wijzen op het probleem dat zwangere vrouwen en prille moeders nog te vaak ondervinden op de arbeidsmarkt. Het hoge aantal meldingen dat in relatief korte tijd binnenkwam, onderstreept de urgentie van het probleem. Bovendien maakt dit duidelijk dat de huidige aanpak van zwangerschapsdiscriminatie verder aangescherpt moet worden . In oktober zal het College de analyse van het meldpunt presenteren.Vrouwen die het vermoeden hebben gediscrimineerd te zijn vanwege zwangerschap of moederschap, kunnen dit hier melden.