Agressie tegen journalisten en andere media-actoren zet druk op behalen VN-duurzaamheidsdoelen
Journalisten, opiniemakers, experts, bloggers, politici en burgers moeten zich zonder angst kunnen mengen in het maatschappelijke debat. Maar doordat media-actoren, mensen die zich uiten in de media, steeds vaker te maken krijgen met agressie en intimidatie, staat het recht op vrijheid van meningsuiting onder druk. Het beïnvloedt ook het daarmee samenhangende recht op informatie van burgers. Dat zegt het College in zijn bijdrage aan de zesde Nederlandse rapportage over de duurzame ontwikkelingsdoelen, dat vandaag wordt aangeboden aan de Tweede Kamer.
Toename onveiligheid op gespannen voet met SDG 16: Vrede, justitie en publieke diensten
In zijn bijdrage gaat het College in op het belang van mensenrechten bij het behalen van de Sustainable Development Goals (SDGs) in het algemeen, en op persvrijheid en het recht op vrijheid van meningsuiting in het bijzonder. De bescherming hiervan is noodzakelijk voor het behalen van SDG 16: vrede, justitie en publieke diensten. Het verzekeren dat burgers toegang tot informatie hebben (subdoel 10) en het bevorderen van de rule of law (de rechtsstaat, subdoel 3) zijn belangrijke onderdelen van SDG 16.
De agressie en intimidatie van journalisten en media-actoren wordt heftiger de laatste jaren. Waar in 2017 ruim zes op de tien journalisten aangaf te maken te hebben gehad met een vorm van agressie of bedreiging, is dit in 2021 gestegen naar acht op de tien journalisten. Dit zet het behalen van SDG 16 onder druk. Internationale cijfers bevestigen dit beeld. Nederland is dit jaar 22 plekken gedaald op de Persvrijheid Index. Voorheen stond Nederland altijd binnen de top 10. Een daling die teweeg is gebracht door de toename van agressie tegen journalisten.
Meer agressie en intimidatie heeft gevolgen voor de mensenrechten
Niet alleen journalisten krijgen te maken met agressie en bedreiging. Ook andere media-actoren, waaronder columnisten, opiniemakers, politici, experts en wetenschappers worden geconfronteerd met agressie en bedreiging. Wanneer dit gebeurt, heeft dit invloed op hun gedrag en de manier waarop zij hun werk uitoefenen. Zo geven journalisten aan dat zij in sommige gevallen hun woorden zorgvuldiger kiezen of niet langer over bepaalde onderwerpen schrijven. Daarnaast vermijden sommigen bepaalde locaties en evenementen. Voor politici, vloggers, experts en wetenschappers geldt dat agressie en bedreiging er voor kan zorgen dat zij zich niet meer vrijelijk durven uit te spreken en optredens in de (sociale) media vermijden.
Dit heeft gevolgen voor het recht van burgers om informatie te ontvangen. Als journalisten en andere media-actoren zich niet meer (volledig) durven te uiten, krijgen burgers geen volledig beeld van wat er speelt in de samenleving en hoe de overheid functioneert. Het is dan ook belangrijk dat de overheid maatregelen neemt om agressie en bedreiging tegen journalisten en opiniemakers te voorkomen.
Mensenrechten zijn een essentieel onderdeel van de SDGs
De Sustainable Development Goals zijn duurzame ontwikkelingsdoelen die VN-lidstaten, dus ook Nederland, in 2030 willen realiseren. Met deze duurzame ontwikkelingsdoelen willen de VN-lidstaten armoede, ongelijkheid en klimaatverandering terugdringen. Net als mensenrechten (denk bijvoorbeeld aan het recht op onderwijs of gezondheid) vragen de SDGs om grote investeringen van de overheid om een waardige levensstandaard voor iedereen te bereiken. Het behalen van de SDGs draagt net als mensenrechten bij aan het verwezenlijken van de menselijke waardigheid. Mensenrechten en de SDGs zijn dan ook onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Ondanks de gelijkenissen zijn er ook verschillen tussen mensenrechten en SDGs. De mensenrechten zijn vastgelegd in internationale verdragen. De overheid heeft zich daarmee niet alleen gecommitteerd aan een ambitie, maar zich verplicht om de mensenrechten te respecteren, te beschermen en te verwezenlijken. Daarnaast kan iedereen zich ook individueel beroepen op de mensenrechten.