College waarschuwt voor risico’s tasers bij politie
De politie gaat in Amersfoort, Rotterdam en Zwolle een jaar lang experimenteren met een stroomstootwapen, ook wel taser genoemd. Op 1 februari heeft de minister van Veiligheid en Justitie, Stef Blok, ingestemd met deze proef. Tot deze maand droegen alleen arrestatieteams een taser. Straks krijgen ook agenten in Zwolle en Amersfoort die gewoon politiewerk doen een stroomstootwapen. In Rotterdam krijgt de hondenbrigade het wapen mee. Na een tweedaagse training mogen ze het wapen op straat gebruiken.
Deze pilot is onderdeel van een breder onderzoek naar lichtere geweldsmiddelen dan het pistool. Agenten hebben aangegeven dat pepperspray of een korte wapenstok soms niet voldoende zijn om iemand onder controle te krijgen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij mensen die door overmatig drank- of drugsgebruik minder gevoelig zijn voor pijnprikkels. Of bij verwarde mensen die agressief zijn. In deze situaties is geweld zoals met een pistool of politiehond niet altijd wenselijk en kan de taser uitkomst bieden. Dit zegt Willem Woelders, plaatsvervangend politiechef in Midden-Nederland. Met een taser, zegt Woelders, kun je ook voorkomen dat agenten zich met een grote groep op een verdachte moeten storten. Het gebruik van tasers kan risico op letsel als gevolg van geweldgebruik, zowel aan de zijde van arrestanten als aan de zijde van de politieagenten verminderen, wordt in onderzoek van de Politieacademie uit 2011 gesteld. In diverse media klonken de afgelopen tijd dan ook positieve reacties op de pilots. Er werd zelfs al gepleit om álle politieagenten met een stroomstootwapen uit te rusten.
Het College voor de Rechten van de Mens waarschuwt echter voor een al te groot enthousiasme. Eerder genoemd onderzoek van de Politieacademie laat zien dat zich in diverse landen waar stroomstootwapens al op grotere schaal gebruikt worden, incidenten voordoen waarin personen zijn getaserd terwijl dit niet echt nodig en niet proportioneel was. Het gemak van het wapen en de veronderstelde geringe risico’s die aan het gebruik ervan verbonden zijn, maken de kans dat ze soms te lichtvaardig worden ingezet aanzienlijk. Uit onderzoek blijkt echter dat de taser in sommige gevallen dodelijk kan zijn. De tijdelijke geweldsinstructie die voor deze proef is opgesteld laat bovendien ruimte om de taser sneller in te zetten dan het vuurwapen. Het College herhaalt dan ook de aanbeveling van het VN-Comité tegen Foltering dat het wapen alleen mag worden gebruikt als alternatief voor het vuurwapen in situaties die levensbedreigend zijn. Daarnaast is het van belang dat alleen goed getrainde politieteams de taser mogen inzetten.
Het achterliggende belang dat hier op het spel staat is het publiek vertrouwen in de politie. Er hoeven zich maar een paar incidenten van onterecht gebruik van de taser voor te doen om dat publiek vertrouwen enorm onder druk te zetten. Het College vindt een goede verhouding tussen politie en burger extreem belangrijk voor de Nederlandse samenleving. Bij het beschikbaar stellen van stroomstootwapens is om die reden grote terughoudendheid op zijn plaats.