MensenrechtenMens-prijs 2019 voor Fairspace
De oprichters van Fairspace, Laura Adèr en Eve Aronson, hebben de MensenrechtenMens-prijs 2019 gewonnen voor hun inzet om geweld tegen vrouwen in de openbare ruimte aan te pakken. Het College voor de Rechten van de Mens reikt de prijs jaarlijks uit op 10 december: de internationale dag van de rechten van de mens.
Andere genomineerden zijn Jens van Tricht, initiatiefnemer van Emancipator en Hameeda Lakho, oprichter van Academie voor Herstel. Het is de tweede keer dat het College voor de Rechten van de Mens de prijs uitreikt om aandacht te geven aan mensen die zich inzetten om mensenrechten te bevorderen. De prijs ging in 2018 naar Edo Paardekooper Overman voor zijn inzet voor de aanpak van dak- en thuisloosheid.
De prijs kent elk jaar een ander thema en staat ditmaal in het teken van geweld tegen vrouwen, zoals geweld in de privésfeer of geweld op straat. “Iedereen heeft het recht om vrij van geweld te leven. Maar geweld tegen vrouwen is overal ter wereld een groot probleem. Ook in Nederland, want bijna de helft van de Nederlandse vrouwen, 45%, heeft aangegeven sinds haar vijftiende levensjaar slachtoffer te zijn geworden van lichamelijk of seksueel geweld,” zegt Adriana van Dooijeweert, voorzitter van het College voor de Rechten van de Mens en juryvoorzitter.
Straatintimidatie aanpakken
Fairspace is volgens de jury van de MensenrechtenMens-prijs een voorbeeld van een initiatief dat geweld tegen vrouwen aanpakt. Fairspace strijdt tegen seksuele en racistische intimidatie van vrouwen, LGBTQI-ers en mensen met een niet-Nederlandse achtergrond. Van Dooijeweert: “Bij intimidatie op straat werd vroeger misschien nog wel eens gedacht “het hoort erbij”.
Maar intimidatie en geweld in het openbare leven, zoals seksistische opmerkingen, achtervolgen en beetpakken, maken dat je je onveilig kunt voelen. Dat heeft invloed op je gedrag, bijvoorbeeld dat je delen van je woonplaats vermijdt, of na een bepaalde tijd niet meer alleen de straat op gaat.”
De jury vindt dat dat de oprichters van Fairspace laten zien dat om geweld tegen vrouwen aan te pakken een cultuurverandering nodig is en hoe die kan worden bereikt. “Dat Adèr en Aronson met hun werk veel jongeren bereiken, geeft hoop dat alle meisjes en vrouwen in de toekomst veilig over straat kunnen.”
Iedereen heeft het recht op een leven vrij van geweld
Geweld tegen vrouwen is geen probleem van alleen vrouwen. Geweld tegen vrouwen gaat over mensenrechten. Want iedereen heeft het recht om zonder geweld te leven. Geweld tegen vrouwen is een maatschappelijk probleem. Hoewel mannen en vrouwen dezelfde rechten hebben, is de positie van vrouwen (nog) niet gelijk. Stereotiepe denkbeelden over maatschappelijke rolverdeling liggen aan deze problematiek ten grondslag. Daarnaast speelt de ongelijke machtsverhouding tussen vrouwen en mannen een rol. De overheid heeft dan ook een belangrijke taak om geweld tegen vrouwen te voorkomen en te bestrijden.
Aandacht voor mensenrechten
Het College voor de Rechten van de Mens heeft de MensenrechtenMens-prijs ingesteld om aandacht te geven aan mensen en organisaties die zich inspannen voor mensenrechten. Een eretitel die de genomineerden en de winnaar een platform geven om meer bekendheid aan initiatieven en projecten te geven en het eigen netwerk te vergroten. Dit jaar staat de prijs in het teken van het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen, met bijzondere aandacht voor preventie. Het College heeft dit thema benoemd als een van zijn belangrijke speerpunten voor de komende jaren nog actiever inzetten op het onderwerp.
Dit jaar bestaat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens 71 jaar. Een verklaring die in 1948 de wereld opriep dat allen het recht hebben op bescherming van hun waardigheid. “Waar beginnen de universele mensenrechten? Op kleine plaatsen, dicht bij huis – zo dichtbij en zo klein dat ze op geen enkele kaart van de wereld gezien kunnen worden. Maar die plekken zijn de wereld van individuele mensen; de buurt waarin hij woont; de school die hij bezoekt; de fabriek, boerderij of kantoren waar hij werkt.
Als deze rechten daar geen betekenis hebben, hebben ze weinig betekenis ergens anders”: is een inmiddels klassiek citaat van Eleanor Roosevelt, de drijvende kracht achter de verklaring. “En die visie sluit precies aan op wat we met de MensenrechtenMens-prijs willen uitdragen,” zegt Van Dooijeweert.
De genomineerden
Hameeda Lakho - Academie voor Herstel
Hameeda Lakho is de initiatiefnemer van de Academie voor Herste en ervaringsdeskundigheid, een beweging voor en met lotgenoten. Zij heeft haar eigen traumatische ervaringen en kwetsbaarheid op een indringende manier omgezet in kracht voor de slachtoffers van geweld. Zij is voor veel van hen een inspirator en rolmodel. Van haar boeken “Verborgen tralies” (2000), “Gebroken cirkel” (2002) en “Geheim geweld” (2005) zijn ruim 200.000 exemplaren verkocht. Haar boeken zijn in acht vertalingen gepubliceerd.
De mate van getoonde verantwoordelijkheid en bekwaamheid op het gebied van mensenrechten, kindermishandeling en lotgenotencontact overstijgt het persoonlijke aspect, heeft een maatschappelijke relevantie en is van grote betekenis voor de samenleving voor bewustwording van de problematiek voor zowel het grote publiek als in beleidsmakers en professionals.
Bekijk de video over Hameeda Lakho
Jens van Tricht - Emancipator
Jens van Tricht is de oprichter van Emancipator (2014). Deze organisatie bevordert de emancipatie van mannen, cruciaal om de structurele oorzaak van geweld tegen vrouwen aan te pakken. De visie van Jens van Tricht is dat we ons voor de bestrijding van geweld tegen vrouwen op de bron moeten richten: jongens, mannen en mannelijkheid. Daarmee raakt hij de kern van het probleem. Binnen Emancipator werken mannen en vrouwen (en mensen die zich niet in deze tweedeling thuis voelen) samen aan gendergelijkheid, het doorbreken van genderstereotypen, en het voorkomen van geweld.
Emancipator zet zich ervoor in om zorgzame mannelijkheid te bevorderen en om gewelddadige mannelijkheid te voorkomen. Dit is cruciaal, omdat veruit het meeste geweld wordt gepleegd door mannen, vaak gebagatelliseerd, gelegitimeerd, of zelfs gestimuleerd vanuit traditionele opvattingen over mannelijkheid. Door deze invalshoek te kiezen laat hij zien hoe mannen deel zijn van het probleem én van de oplossing. Dit perspectief is cruciaal en innovatief.
Bekijk de video over Jens van Tricht
Eve Aronson en Laura Adèr - Fairspace
Eve Aronson en Laura Adèr zetten zich inmiddels een aantal jaren in om geweld tegen vrouwen in de openbare ruimte terug te dringen. Hun initiatief is gestart op basis van eigen doorleefde ervaring, omgezet in maatschappelijke actie en bewust gebruik van rechten. Fairspace is aangesloten bij een internationale beweging. Fairspace heeft een open houding: wie mee wil doen kan aansluiten en eigen inbreng hebben. Het is de Nederlandse tak van Hollaback!, een wereldwijd netwerk. Hollaback! Nederland (nu Fairspace) was het eerste initiatief dat liet zien dat straatintimidatie een probleem is en geeft een stem aan de vrouwen die het overkomt. Eve Aronson en Laura Adèr gaan daarbij intersectioneel te werk. Zij strijden tegen seksuele en racistische intimidatie van vrouwen, LGBTQI-ers en mensen met een niet-Nederlandse achtergrond.
Onderscheidend aan Fairspace is de focus op de samenleving als geheel. Het is niet alleen op daders en/of slachtoffers gericht. Gedragsverandering op straat vereist een cultuurverandering: straatintimidatie is niet acceptabel. Daarom is één van de belangrijkste pijlers van hun werk omstanderinterventie. Ze hebben daarmee inmiddels veel mensen bereikt.
Wat is begonnen als een grassroots initiatief is uitgegroeid tot een strijdlustige en impactvolle organisatie die op verschillende manieren aandacht vraagt voor een veilige publieke ruimte. Fairspace lobbyt bij beleidsmakers, biedt een platform aan vrouwen die met straatintimidatie te maken hebben, werkt samen met andere organisaties en pakt het probleem bij de wortel aan. De omstandersinterventietraining is een vernieuwend initiatief dat het verschil kan maken. Fairspace gebruikt moderne middelen waarmee zij de doelgroep bereiken en geeft concrete handvatten om te handelen.