Hoe werken mensenrechteninstituten?
In 1993 is de Internationale Alliantie van Mensenrechteninstituten (GANHRI) opgericht. GANHRI ondersteunt de nationale mensenrechteninstituten in het werken met de Verenigde Naties (VN). Het kantoor van de VN-Hoge Commissaris voor de Mensenrechten (OHCHR) ondersteunt GANHRI.
De animatie start met een ingesproken tekst.
Mensenrechten.
We hebben ze allemaal.
Simpelweg omdat we mens zijn.
We hebben ze vanaf onze geboorte,
zonder uitzondering of onderscheid.
Ze zijn er voor iedereen,
overal,
en altijd.
Om ze te beschermen en de
kans op schending te verkleinen,
is het belangrijk dat we
allemaal weten wat onze mensenrechten zijn.
Want zonder mensenrechten
geldt het recht van de sterkste.
Mensenrechten zijn absoluut nodig
om een vrij en waardig leven te leiden.
Griekse filosofen dachten 2300 jaar geleden
al na over waarden zoals gelijkheid.
Mensenrechten zijn gebaseerd op gedeelde waarden
die al van oudsher een rol spelen.
Sinds 1948 zijn mensenrechten wereldwijd vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
Je vindt ze terug in internationale verdragen en in de Grondwet.
Mensenrechten raken alle aspecten van ons leven.
Zo heb je bijvoorbeeld het recht op onderwijs.
Het recht op zorg als je ziek bent.
Het recht om gelijk behandeld te worden.
En het recht op privacy.
Alle mensenrechten zijn even belangrijk, en hangen met elkaar samen.
Het ene recht kan niet zonder het andere.
Je kunt je voorstellen dat als je niet naar school kunt,
het later ook een stuk lastiger wordt om een baan te vinden
en een woning te kunnen betalen.
Maar wie is er dan verantwoordelijk
voor de mensenrechten?
Het is de eindverantwoordelijkheid van de overheid om mensenrechten van iedereen te beschermen en ervoor te zorgen dat ze worden nageleefd.
Maar uiteindelijk hebben we allemaal
een rol om ze te beschermen en te bevorderen.
Ook bedrijven, organisaties, en jij en ik.
Mensenrechten blijven werk in uitvoering.
En helaas gaat er in de praktijk wel eens wat mis.
Daar is wel iets aan te doen.
Je kunt bijvoorbeeld je
kiesrecht, demonstratierecht en je vrijheid van meningsuiting
gebruiken om voor mensenrechten op te komen.
Ook kun je naar de rechter stappen.
Je kunt andere mensen helpen in je omgeving of je als vrijwilliger aansluiten bij een organisatie die mensenrechten bevordert.
Samen zijn we verantwoordelijk voor het beschermen van mensenrechten.
En samen kunnen we ervoor zorgen dat deze universele rechten
voor iedereen werkelijkheid worden.
De animatie sluit af met het logo van het College voor de Rechten van de Mens en de tekst mensenrechten.nl.
Paris Principles
GANHRI bepaalt of een nationaal mensenrechteninstituut voldoet aan de Paris Principles. Hierin zijn regels vastgelegd waar een nationaal mensenrechteninstituut aan moet voldoen. Denk aan inhoudelijke onafhankelijkheid en een breed takenpakket op alle gebieden van de mensenrechten.
A- of B-status
Het kantoor van de VN-Hoge Commissaris voor de Mensenrechten (OHCHR) ondersteunt GANHRI. GANHRI bepaalt of een nationaal mensenrechteninstituut voldoet aan de Paris Principles en kent een letter (A of B) toe aan het instituut. De letter komt overeen met een bepaalde status.
A-status
Het nationaal mensenrechteninstituut voldoet aan alle Paris Principles. Het is dan volwaardig lid van GANHRI en heeft het recht om te spreken op vergaderingen van de Verenigde Naties, zoals de VN-Mensenrechtenraad. Per 19 juli 2024 zijn er 90 mensenrechteninstituten met deze status, waarvan 30 in Europa. Het College voor de Rechten van de Mens heeft de A-status.
B-status
Het nationaal mensenrechteninstituut voldoet deels aan de Paris Principles. Het mag op internationaal niveau deelnemen, maar niet stemmen binnen GANHRI. 28 instituten hebben de B-status.
Beoordeling om de vijf jaar
De status van een nationaal mensenrechteninstituut wordt elke vijf jaar (opnieuw) beoordeeld of eerder als daar aanleiding toe is. Mogelijk verliest een instituut bijvoorbeeld zijn onafhankelijke positie ten opzichte van de overheid. Dan kan een instituut een lagere status krijgen. De vorm van een instituut of organisatie is niet van belang. Zowel een ombudsman, commissie of instituut zoals het College voor de Rechten van de Mens kunnen een A-status krijgen.