Interview: ‘Corona maakte mijn opdrachtgeefster helemaal gek.'
Verdieping
Nadat haar asielaanvraag was afgewezen, stond de Cubaanse Susan (31) op straat. Ze vond werk: koken, schoonmaken en babysitten bij een vrouw bij wie ze kon inwonen. Maar tijdens de coronacrisis werd haar opdrachtgeefster steeds onredelijker. Uiteindelijk mocht Susan helemaal niet meer buiten komen.
‘Mijn vlucht was een daad op hoop van zegen’, zegt Susan. Omdat ze in Cuba niet meer veilig was, ontvluchtte ze in 2017 haar land. Ze liet haar tienjarige tweeling bij haar moeder achter en wilde naar Rusland vluchten. Ze kwam in Nederland terecht, in het asielzoekerscentrum (AZC). In 2019 werd haar verzoek definitief afgewezen. In het AZC leerde ze een kerkgemeenschap kennen met veel Latijns-Amerikaanse leden. Om beurten bood een kerklid haar eten en onderdak aan. Zo woonde ze in zes verschillende steden. ‘Ik was enorm dankbaar dat ik niet in de kou op straat hoefde te leven.’
Nauwelijks pauzes
Via een vriendin kwam ze in contact met iemand die kost en inwoning en 500 euro per maand bood in ruil voor schoonmaken, koken en het verzorgen van haar drie maanden oude baby. ‘Wow, dacht ik: een huis, eten, inkomsten.’ De werkdagen waren van 8.00 tot 18.30 uur. Na een maand veranderde de houding van haar werkgeefster. ‘Ze had gezegd dat ik bij het boodschappen doen ook iets voor mezelf mocht kopen. Maar toen ik een keer cola kocht, werd ze erg boos.’ Ook kwam de vrouw ’s avonds steeds later thuis. Susan moest voortaan op zaterdag samen met de vrouw weekendboodschappen doen, waardoor een deel van haar vrije zaterdag wegviel. En ’s zondags moest ze vóór 20.00 uur thuis zijn. Ze had nauwelijks pauzes en verzorgde de baby bijna doorlopend. Susan hoopte dat de situatie beter werd, als ze maar zou volhouden. ‘Misschien moest ze me gewoon wat beter leren kennen.’
‘“Onthoud dat jouw paspoort hier geen waarde heeft.” Daar dreigde ze mee’
Dreigen
In het begin van de coronacrisis kwam Susan nog dagelijks buiten. Maar naarmate de crisis vorderde, werd haar werkgever strenger. ‘Corona maakte haar helemaal gek. Ze hield dezelfde strenge lockdown-normen aan als ze in Spanje deden, waar ze vandaan kwam. Ik mocht nauwelijks naar buiten.’ Al snel ging de vrouw fulltime thuiswerken. Susan moest tot 20.00 uur doorwerken en kreeg meer huishoudelijke taken. Haar werkgeefster benadrukte regelmatig dat Susan ongedocumenteerd was. ‘Nu mocht ik helemaal niet meer naar buiten, ook niet in het weekend.’ Als ze dat wel deed, zou ze ontslagen worden. ‘Ze dreigde door te zeggen dat mijn paspoort hier geen waarde heeft. Of: denk aan je kinderen; als de politie je ziet, pakken ze je op.’
Tien minuten
Meer dan twee weken zat ze opgesloten. ‘Het was de hel; ik deed niets anders dan werken. Ontbijt maken, schoonmaken, wassen, strijken en koken voor iedereen, plus zorgen voor de baby.’ Susan wilde stoppen, maar voelde zich verantwoordelijk voor de baby. En ze wilde niet weer kennissen langsgaan voor een slaapplek. In maart 2021 barstte de bom. Susan was overspannen van het non-stop werken. Toen ze van haar werkgeefster op zaterdag niet naar een kerkactiviteit mocht, zei Susan: ‘Oké, maar ik móet even naar buiten, want ik ben alleen maar aan het huilen en voel me gevangen.’ Ze ging tien minuten naar de supermarkt. Toen ze terugkwam stonden haar spullen voor de deur. De vrouw liet haar niet binnen, omdat ze overtuigd was dat Susan buiten corona had opgelopen. ‘Ik vroeg nog of ik het kind een zoen mocht geven, maar dat mocht niet.’
Iets goeds
Tot een paar maanden geleden sliep ze weer op verschillende adressen. Nu heeft ze iets gevonden waar ze langer kan blijven. Ze is altijd op haar hoede, bang dat ze het land uitgezet wordt. Maar FairWork – een stichting die opkomt voor de belangen van slachtoffers van moderne slavernij – heeft haar geleerd dat ze als migrant zonder papieren nog steeds iemand is met rechten. ‘Daardoor heb ik meer rust.’ Ze hoopt ooit een verblijfsvergunning te krijgen. ‘Ik probeer positief te blijven en ik geloof oprecht dat er iets goeds gaat gebeuren.’
Jaarlijkse rapportage mensenrechten in Nederland 2020
Deze rapportage van het College voor de Rechten van de Mens gaat over deze gevolgen van de coronacrisis, en in het bijzonder de betekenis ervan voor de bescherming van mensenrechten op de Nederlandse arbeidsmarkt. Niet van iedereen zijn de rechten op de arbeidsmarkt goed beschermd, zo blijkt.