Kun je als getuige van discriminatie ook terecht bij het College?
Als je het idee hebt dat je bent gediscrimineerd kun je bij het College voor de Rechten van de Mens een discriminatieklacht indienen. Het College onderzoekt dan of er volgens de wet sprake was discriminatie en spreekt een oordeel uit. Hoe zit dat als je niet zelf slachtoffer van discriminatie bent geweest, maar getuige? Ook dan kun je in sommige gevallen terecht bij het College. Bijvoorbeeld als het zich afspeelt op de werkvloer. Zo blijkt ook uit deze zaak waarin een man de racistische uitingen van zijn collega’s onacceptabel vond.
Wat is er gebeurd?
De man werkte bij een sterrenwacht. In 2020 stuurt hij in een WhatsApp groep met collega's en de coördinator een berichtje waarin hij aangeeft dat er discriminerende uitingen worden gedaan, dat regelmatig over ‘die negers’ wordt gesproken en dat er zelfs een Hitlergroet is gebracht. De coördinator reageert hierop dat men wel een beetje normaal met elkaar moet omgaan.
Enige tijd later is de man weer getuige van een voorval. In zijn bijzijn zegt een vrijwilliger van de organisatie tegen een collega terwijl zij in de kantine plaatsnemen: “Ik heb zin om een neger met z’n tanden op een stoeprand te leggen en op z’n achterhoofd te stampen. Heb jij daar ook zin in?” De collega reageert daarop met: “Ja, elke dag.” De man spreekt beide collega’s hierop aan en brengt zowel de coördinator als het bestuur op de hoogte. Naar aanleiding van zijn klacht heeft noch de coördinator, noch het bestuur (direct) actie ondernomen. De man stapt naar het College en vraagt om een oordeel.
Heeft de man als getuige van discriminatie belang bij een oordeel?
De sterrenwacht stelt in haar verweer dat de man geen belang heeft bij een oordeel omdat hij zelf geen slachtoffer is van discriminatie. De opmerkingen waren niet gericht tegen hem, maar tegen publieke en fictieve figuren. Bovendien heeft de man zelf een lichte huidskleur. Het woord 'neger’ kan dus niet over hem gaan.
Het College volgt het verweer van de sterrenwacht niet en oordeelt dat de man wel degelijk belang heeft bij een oordeel. Ook als de situatie niet rechtstreeks ziet op de – in dit geval - afkomst van degene die de klacht indient kan iemand belang hebben bij een oordeel over de vraag of sprake is van discriminatie. De Wet College voor de Rechten van de Mens biedt namelijk de mogelijkheid om het College te vragen om een oordeel aan iedereen die vindt dat in zijn of haar nadeel een onderscheid is gemaakt als bedoeld in de gelijkebehandelingswetgeving. Het is daarom niet van belang of degene zelf een donkere huidskleur heeft, maar of hij nadeel heeft ondervonden door een situatie waar (mogelijk) sprake is van discriminatie. Het College oordeelt dat daar sprake van is: de man voelde zich vanwege persoonlijke omstandigheden door de opmerkingen geraakt en ervaarde de situatie als zodanig ernstig dat hij ontslag heeft genomen.
Oordeel van het College
Het College stelt vast dat de man tijdens zijn dienstverband meerdere keren is geconfronteerd met situaties die duidelijk discriminerend van aard zijn. Er werd met regelmaat gesproken over “neger” wanneer iemand met een donkere huidskleur werd bedoeld, er is ten minste eenmaal een Hitlergroet gebracht en er is gesproken over de wens om geweld te gebruiken tegen mensen met een donkere huidskleur (zie: Uitgelegd: waarom is het gebruik van het woord ‘neger’ discriminatie? onder aan dit artikel).
Het College noemt het schokkend dat het woord ‘neger’ wordt gecombineerd met het uitspreken van de wens om geweld te gebruiken tegen mensen met een donkere huidskleur. De reactie vanuit de sterrenwacht is gebleven bij dat men wel een beetje normaal met elkaar moest omgaan. Deze reactie rekent het College de sterrenwacht zwaar aan, gelet op de ernst van de uitingen en gedragingen die in deze klacht centraal staan.
Lees het volledige oordeel 2022-100.
Heeft de sterrenwacht de klacht zorgvuldig behandeld?
Een werkgever moet een klacht over discriminatie serieus nemen, een onderzoek instellen en waar nodig maatregelen nemen. De sterrenwacht heeft na de klachten van de man geen onderzoek ingesteld en er heeft geen hoor en wederhoor met de betrokken personen plaatsgevonden. Het College oordeelt daarom dat de discriminatieklachten van de man onzorgvuldig zijn behandeld. Ook op dit punt overtreedt de sterrenwacht daarom de gelijkebehandelingswetgeving.
Vraag jezelf en je collega's: hoe sociaal geaccepteerd is bepaald gedrag op de werkvloer? En hoe vaak zijn er dingen gebeurd waarvan je eigenlijk vond dat ze niet oké waren?
Meld discriminatie
Heb je zelf het gevoel dat je bent gediscrimineerd? Of ben je getuige geweest van discriminatie? Laat het ons direct weten. Wij luisteren naar je en bekijken of je klacht getoetst kan worden aan de gelijkebehandelingswetgeving.
Meld jouw ervaring of vraag een oordeel aan over jouw discriminatieklacht via ons klachtenformulier. Heb je hierbij een aanpassing nodig vanwege een beperking? Neem dan contact met ons op.
Tip voor werkgevers
Als werkgever is het van essentieel belang om samen met je werkgevers stil te staan bij de bedrijfscultuur. Vraag jezelf en je werknemers: hoe sociaal geaccepteerd is bepaald gedrag op de werkvloer? En hoe vaak zijn er dingen gebeurd waarvan je eigenlijk vond dat ze niet oké waren?
Uitgelegd: Waarom is het gebruik van het woord ‘neger’ discriminatie?
In de eerste plaats wordt een mens door gebruik van het woord ‘neger’ gereduceerd tot niets meer dan de kleur van diens huid. Daarnaast kan het woord ‘neger’ niet los worden gezien van de historische context, namelijk dat het een term was om te verwijzen naar tot slaaf gemaakte mensen. Tot slaaf gemaakte mensen werden in de tijd van het kolonialisme niet gezien als volwaardige mensen die gelijkwaardig waren aan de mensen met lichte huidskleur die hen verhandelden. Het woord wordt daarom wereldwijd beschouwd als een zeer beledigende term om te refereren aan iemand met een donkere huidskleur.