College tegen VN: rassendiscriminatie komt op alle domeinen voor in Nederland

Rassendiscriminatie komt in Nederland op alle domeinen voor. Dat kan zijn op straat, online, op school, op de arbeids- of huizenmarkt. Vermoedens van discriminatie door de overheid zijn er ook, zoals bij de Toeslagenaffaire. De regering treft maatregelen om rassendiscriminatie te bestrijden, maar moet meer doen om te garanderen dat ze het systemische karakter van discriminatie aanpakt. Dat schrijft het College voor de Rechten van de Mens aan het Comité inzake de uitbanning van rassendiscriminatie van de Verenigde Naties.

Het Comité onderzoekt of landen zich houden aan het VN-verdrag dat gaat over de uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie. Het Comité bestaat uit achttien onafhankelijke experts en doet aanbevelingen aan landen om racisme te voorkomen en te bestrijden.

Deze maand beoordeelt het Comité Nederland. De Nederlandse regering heeft een rapport ingediend over de maatregelen die zij neemt om rassendiscriminatie tegen te gaan. Ook het College voor de Rechten van de Mens en diverse NGO’s hebben een rapport ingediend. In ons rapport beschrijven we welke ontwikkelingen we zien als het gaat om discriminatie op grond van ras, en wat de overheid (nog meer) zou moeten doen.

Vrijdag 13 augustus ging het College in gesprek met het Comité, waarin we toelichting gaven op ons rapport en vragen beantwoorden van de comitéleden. Zij stelden onder meer vragen over de impact van de coronacrisis op rassendiscriminatie en het feit dat de gelijkebehandelingswetgeving niet van toepassing is op Caribisch Nederland (Bonaire, St. Eustatius en Saba). Daarover schreef het College ook in zijn rapportage.

Op maandag 16 en dinsdag 17 augustus verschijnt de regering voor het Comité om toe te lichten welke maatregelen ze heeft genomen in de strijd tegen racisme en hoe effectief deze zijn. Aan het einde van de sessie van het Comité, die in totaal drie weken duurt, stelt het Comité zijn slotcommentaar op.

Rassendiscriminatie komt overal voor

In zijn rapportage laat het College zien dat mensen op allerlei domeinen te maken kunnen krijgen met rassendiscriminatie. Kinderen van ouders met een migratieachtergrond krijgen vaker een lager schooladvies dan je zou verwachten op basis van hun schoolprestaties. Ook bij het vinden van een stage, baan of huis krijgen mensen vanwege hun etniciteit en huidskleur te maken met discriminatie. Mensen met een migratieachtergrond krijgen eveneens zowel in de digitale als fysieke wereld vaker te maken met beledigende en haatdragende taal dan anderen.  

De coronacrisis heeft een aantal bestaande problemen verergerd. Mensen die zich al in een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt bevonden, bijvoorbeeld vanwege discriminatie bij toegang tot de arbeidsmarkt, zijn hard geraakt. Om hen niet verder op achterstand te laten komen, zijn extra maatregelen nodig.

Discriminatie door de overheid

Het College gaat in de rapportage ook in op institutioneel racisme. Bewuste en onbewuste gedragingen, omgangsvormen, tradities en handelwijzen kunnen leiden tot systematische uitsluiting en achterstelling van groepen mensen op basis van hun etnische afkomst. Dat geldt ook voor de overheid.

De politie en de Koninklijke Marechaussee nemen in hun werk etnische kenmerken mee in risicoprofielen. Ook uitvoeringsinstanties, zoals de Belastingdienst, kunnen (onbedoeld) discrimineren. Bij de Toeslagenaffaire doemde een beeld op dat de etniciteit of (dubbele) nationaliteit van de ontvangers van kinderopvangtoeslag een rol speelde in de mate waarmee zij waren onderworpen aan fraudecontroles en terugvordering van toeslagen. Het College dringt erop aan dat er meer juridische duidelijkheid komt over wanneer de overheid etnische kenmerken kan gebruiken in een risicoprofiel en wanneer de overheid etnisch profileert.

De overheid neemt maatregelen

De regering heeft in haar eigen rapportage laten zien welke maatregelen zij treft om rassendiscriminatie tegen te gaan. Zo heeft zij verschillende maatregelen genomen om discriminatie op de arbeidsmarkt terug te dringen en online discriminatie aan te pakken. Verder gaat de regering een Nationale coördinator discriminatie en racisme benoemen en een hoog-ambtelijke stuurgroep oprichten om de coördinatie tussen ministeries te verbeteren. Ook heeft ze stappen gezet om de toeslagenaffaire af te handelen.

Maar er is meer nodig

De overheid moet een alomvattende en goed gecoördineerde langetermijnstrategie maken om structurele discriminatie tegen te gaan. Zij moet op verschillende domeinen nog meer specifieke beleidsmaatregelen nemen.  Om te voldoen aan de verplichtingen uit het verdrag moet de overheid discriminatie op de arbeidsmarkt tegengaan en ervoor zorgen dat iedereen gelijke kansen krijgt bij het (opnieuw) vinden van werk.

Ook moet de regering de rechtsbescherming van mensen die rassendiscriminatie ervaren verbeteren. Zij moet aanvullende maatregelen nemen om structurele problemen aan te kunnen kaarten.