Wettelijke basis voor vrijheidsbeperkende coronamaatregelen moet steviger
Mag de politie zomaar mijn huis binnenvallen als ik wat vrienden heb uitgenodigd? Waarom mogen mensen wel bij elkaar komen in een kerk? Veel maatregelen die de overheid de afgelopen weken heeft genomen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan roepen vragen op bij burgers. Het College publiceert vandaag een webdossier waarin het een juridisch antwoord geeft op veel van die vragen. Het College komt daarbij tot de conclusie dat de Grondwet vergt dat sommige maatregelen preciezer worden vastgelegd in wetten.
Burgers hebben de afgelopen weken regelmatig het College benaderd met vragen over de maatregelen die de regering heeft genomen om de coronacrisis te bestrijden. Zij vragen zich bijvoorbeeld af of ze verplicht zijn een winkelmandje mee te nemen, ook als dat niet gaat in verband met een beperking die zij hebben. Of ze vragen zich af of de overheid hen straks kan verplichten een corona-app te gebruiken.
Al deze vragen vormden aanleiding om de maatregelen tot nu toe grondig te analyseren. Welke mensenrechten zijn hier relevant? Waar staat dat de overheid deze maatregelen mag nemen? Welke instantie mag wat bepalen? Hoever mogen al die maatregelen eigenlijk gaan?
Het is op dit moment nog heel moeilijk om te beoordelen of de inbreuk die de coronamaatregelen maken op allerlei vrijheidsrechten terecht is of niet. Zeker omdat sommige mensenrechten, zoals het recht op gezondheid, de overheid juist verplichten om de bevolking te beschermen tegen ernstige ziekten. Door alle relevante wetten, regels en verdragen erbij te pakken, kwam het College wel tot de conclusie dat niet voor alle maatregelen momenteel een voldoende specifieke wettelijke basis is, terwijl zowel de Grondwet als de mensenrechten dat wel vereisen.
De regering is al bezig een spoedwet te maken waarin zij dit beter regelt. Het College roept de regering op daarin expliciet op te nemen welke mensenrechten worden beperkt, voor hoe lang en uit te leggen waarom juist die maatregelen nodig zijn. Het College zal binnenkort advies uitbrengen over dit wetsvoorstel.